این نشریه با احترام به قوانین اخلاق در نشریات تابع قوانین کمیته اخلاق درانتشار (COPE) است و از آیین نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در آثار علمی پیروی می نماید.
پیشینه و اهداف:خلیج عمان با مساحتی در حدود km294000 و عمق بیشینه بیشتر ازm3000، در محدوده‌ای بین عرض‌های جغرافیایی 22 تا 26 درجه شمالی و طول‌های جغرافیایی 56 تا 62 درجه شرقی قرار گرفته است. این خلیج نقش آبراهه‌ای را بازی می‌کند که خلیج فارس را به اقیانوس هند متصل کرده و محل تبادل آب شور خلیج فارس با آب کم شور اقیانوس هند است. این پژوهش با هدف بررسی توده آب خلیج فارس (که به اختصار PGWمی‌نامند) در خلیج عمان، و بررسی تغییرات فصلی آن صورت پذیرفته است.
روش‌ها: به منظور شناسایی PGW، در منطقه مورد مطالعه، از مجموعه داده‌های بین‌المللی دما و شوری اطلس اقیانوس جهانی با علامت اختصار WOA18و دقت مکانی ˚25/0 طول و عرض جغرافیایی در عمق‌های صفر، 150 و 300 متری به صورت فصلی استفاده شد. نقشه‌های همسطح برای اعماق مذکور در نرم‌افزارOcea Data View،(ODV)، رسم گردید. نقشه مقطع قائم نیز در میانه خلیج عمان رسم گردید تا ضخامت PGW، میزان گسترش آن و عمق قرارگیری آن (براساس خط پربندی شوری psu45/36) تعیین شود. یافته‌ها: نتایج نشان می‌دهد که چگالی در سطح، بیشتر تابع دماست. زمستان سردترین (C˚24/23) و چگال‌ترین (kgm3 12/25) فصل و تابستان گرم‌ترین (C˚42/32) و کم‌چگال‌ترین (kgm341/22) فصل در لایه سطحی است. فصل تابستان بیشترین و کمترین شوری را در سطح (psu66/36>Ssurface> psu45/36) و در عمق m150
(psu45/36>S150 m> psu12/36) تجربه می‌کند. برعکس لایه سطحی که زمستان فصل سرد و تابستان فصل گرم است، در عمق m150 تابستان فصل سرد و زمستان فصل گرم است که این ویژگی می‌تواند به تفاوت موجود در ترموکلاین فصلی تا عمق m۱۵۰ بر می‌گردد. در عمق m150، الگوی چگالی در تابستان و پاییز تابع شوری است اما در بهار و زمستان، الگوی چگالی تابع دماست. به علاوه در تابستان پدی‌های زیرمیان‌مقیاس پرفشار چرخندی در نزدیکی مسقط در سطح دیده می‌شوند که در سایر فصول به وضوح دیده نمی‌شوند. همچنین نتایج به خوبی نشان می‌دهند که PGW، در لایه سطحی دیده نمی‌شود و به صورت زیر سطحی از کناره جنوبی تنگه هرمز به سمت خلیج عمان سرازیر می‌شود. عمق قرارگیری و میزان گسترش PGWدارای تغییرات فصلی و مکانی بوده و با پیشروی به سمت شرق در تمامی فصول ضخامت PGW به علت اختلاط با آب‌های اطرافکاهش می‌یابد. نتایج حاصل از مقطع قائم AB، در میانه خلیج نشان می‌دهد که PGWطی فصول مختلف از عمق 150 تا 375 متری مشاهده می‌شود که در بهار و تابستان، سطحی‌تر و در عمق شناوری کمتری نسبت به پاییز و زمستان دارد. در نتایج جانبی این پژوهش، جبهه‌های متعددی مانند راس‌الحد، فنس و الرمیس در کمیت دما، شوری یا چگالی مشاهده شد که تغییرات فصلی داشتند. این جبهه‌ها به ویژه در لایه‌هایی مانند عمق m150 و m300 قابل تامل بودند زیرا وجود جبهه‌های زیر سطحی کمتر در منطقه گزارش شده است. همچنین نتایج پژوهش هسته‌های چگال و کم‌چگال را نشان داد که برخی به علت پیچکهایموجود در منطقه و برخی دیگر به علت هیدرودینامیک منطقه تشکیل می‌شوند. به عنوان مثال هسته کم‌شور (psu13/36) در نزدیکی چابهار می‌تواند به علت رخداد فراچاهی آن منطقه باشد که آب‌های کم‌شور میانی خلیج را به سطح می‌آورد و موجب کاهش شوری می‌شود. نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش به خوبی نشان داد که PGWتغییرات فصلی دارد و در بهار و تابستان در عمق‌های کمتری نسبت به پاییز و زمستان قرار می‌گیرد.بررسی نقشه‌های هم سطح به ویژه در عمق m150، نشان داد که PGW، علاوه بر ساحل جنوبی می‌تواند در سمت سواحل شمالی نیز مشاهده شود که بررسی دقیق‌تر آن در خصوص احتمال حضور آن در سواحل شمالی و یا چند شاخه شدن آن ضروری می‌باشد.
Lashkari S, Soyuf Jahromi M, Hamzei S. Seasonal changes of the Persian Gulf water mass in the Gulf of Oman. Journal of Oceanography 2023; 14 (53) :103-122 URL: http://joc.inio.ac.ir/article-1-1756-fa.html
لشکری شکیلا، سیوف جهرمی مریم، حمزه‌ئی صمد. تغییرات فصلی توده آب خلیج فارس در خلیج عمان. اقیانوس شناسی. 1402; 14 (53) :103-122
.jpg)
