مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان

چکیده

زمینه و هدف: بتا تالاسمی یکی از شایع ترین بیماری‌های ژنتیکی در ایران است. امروزه برنامه غربالگری قبل از ازدواج زوجین از نظر ابتلاء به بتا تالاسمی در کشور بسیار مورد توجه است تا از تولد نوزاد مبتلا به تالاسمی ماژور جلوگیری گردد. تولد فرزند مبتلا به تالاسمی ماژور نه تنها مشکلات پزشکی، اجتماعی و اقتصادی زیادی برای بیمار و والدین آنها ایجاد خواهد نمود بلکه بار مالی زیادی نیز بر سیستم بهداشتی و درمانی تحمیل می‌‌نماید. هدف از مطالعه حاضر، ارزیابی برنامه غربالگری پیش از ازدواج بتا تالاسمی در مرکز بهداشتی و درمانی اقبال شهرستان ارومیه در سال 1393 می‌باشد.

مواد و روش‌ها: در این پژوهش مقطعی، 2341 داوطلبی (2167 مرد و 174 زن) که در سال 1393جهت انجام آزمایشات روتین غربالگری پیش از ازدواج به مرکز بهداشتی و درمانی اقبال ارومیه مراجعه کردند، مشارکت داشتند. کلیه داوطلبین مرد و خانم‌های مردان دارای اندیکس خون پایین fl] 80>MCV (میانگین حجم گویچه‌ای)،  pg27>MCH (میانگین هموگلوبین گویچه ای) و 5/3%<HbA2 (هموگلوبین A2)[ وارد مطالعه شدند. به منظور مقایسه میانگین پارامترهای هماتولوژی بین گروه‌ها از آنالیز واریانس یک طرفه و آزمون تعقیبی Tukey استفاده شد.

یافته‌ها: در مطالعه حاضر 174 نفر مرد  fl80>MCV یا  pg27>MCH داشتند، لذا اندیکس‌های همسران آنها (174 نفر زن) نیز بررسی شد. 58 نفر زن  fl80>MCV یا pg 27>MCH داشتند. بنابراین در کل 58 زوج (116 نفر) شناسایی شدند که از میان آنها 98 نفر دارای آنمی فقر آهن (84 نفر زن و 14 نفر مرد)، 9 نفر مبتلا به بتا تالاسمی (7 نفر زن و 2 نفر مرد) و 9 نفر مبتلا به آلفا تالاسمی (2 نفر زن و 7 نفر مرد) بودند. فراوانی ناقلین بتا تالاسمی و آلفا تالاسمی در میان مردان مراجعه کننده  به مرکز بهداشتی و درمانی اقبال ارومیه به ترتیب 09/0% و 32/0% بود. مقایسه پارامترهای هماتولوژی نشان داد که مقادیر HbA2 در گروه بتا تالاسمی از افزایش معنی‌داری در مقایسه با گروه آلفا تالاسمی و گروه آنمی فقر آهن برخوردار می‌باشد (001/0=p). علاوه بر این، مقادیر MCV و MCH در گروه بتا تالاسمی کاهش چشم گیری در مقایسه با گروه آلفا تالاسمی و گروه آنمی فقر آهن نشان داد (001/0=p).

نتیجه‌گیری: مطالعه حاضر نشان داد در سال 1393، فراوانی ناقلین بتا تالاسمی در میان مردان مراجعه کننده به مرکز بهداشتی و درمانی اقبال شهرستان ارومیه کم می‌‌باشد. با این حال، اجرا و تداوم برنامه غربالگری بتا تالاسمی زوجین در این شهرستان می‌‌تواند به طور مؤثری از تولد نوزاد مبتلا به تالاسمی ماژور و تحمیل هزینه‌های درمانی ناخواسته جلوگیری نماید.

واژه‌های کلیدی : غربالگری، پیش از ازدواج، بتا تالاسمی، آنمی فقر آهن