|
چگونگی پیدایش کثیر از واحد (نظام فیض) از دیدگاه فارابی
|
| عین الله خادمی |
| دانشگاه شهید رجایی تهران |
|
|
چکیده: (1136 مشاهده) |
فارابی، فیض را با قیود متعدد سلبی تبیین می‌کند و اولین صادر را عقل نخستین معرفی می‌کند. او پیدایش کثرت از طریق عقول را بر مبنای نظام ثنایی (تعقل ذات خویش و تعقل ذات واجبالوجود) تفسیر می‌کند، هر چند این تبیین را حکیمان پیشین به ویژه ابن سینا نپذیرفتند. او میان طبیعیات قدیم و نظریه فیض پیوند برقرار می‌کند و به همین جهت در اکثر رساله‌هایش تعداد عقول را به ده عقل محدود می‌کند و می‌گوید: از عقل اول تا عقل نهم در هر کدام یک عقل و یک فلک ایجاد می‌شود، امّا عقل دهم (عقل فعال) مدبر عالم مادون قمر است. برخلاف نظر برخی نویسندگان، میان مکتوبات فارابی درباره تعداد عقول و افلاک، ناسازگاری وجود ندارد. فارابی در تبیین نظریه‌اش وامدار افلوطین بوده است، به همین جهت نظریه او با نظریه افلوطین از جهت فرم، شکل ظاهری و ایجاد موجودات، به ضرورت و سلسله مراتب موجودات شباهت دارد؛ اما او مقلد محض افلوطین نبوده و تحولاتی در این نظریه ایجاد کرده است و به همین جهت اختلافاتی میان نظریه او و نظریه افلوطین وجود دارد که عبارتند از:
1. دخالت دادن طبیعیات در حوزه مسائل فلسفی؛ 2. تأثیرپذیری از ادبیات دینی؛ 3. تبیین کثرت به شکل ثنایی؛ 4. عدم تلقی یکسان از مفهوم عقل؛ 5. تفاوت سیاق کلام افلوطین و فارابی در برخی مواضع.
|
|
| واژه‌های کلیدی: واژگان کلیدی: نظام فیض، واجبالوجود، احد، عقل، نفس، فلک و ماده. |
|
|
متن کامل [PDF 565 kb]
(214 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
کلام قدیم
دریافت: 1399/9/26 | پذیرش: 1386/7/10 | انتشار: 1386/7/10 | انتشار الکترونیک: 1386/7/10
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
.jpg)
.png){kind=logo}
