مقدمه: یکی از عوارض ناشی از الکتروشوک درمانی سردرد است که میتواند بلافاصله یا با فاصلهی کوتاهی پس از هوشیاری بیمار تجربه شود. ماساژ بازتابی پا بـه عنـوان یـک مداخلـه پرستاری جهت کاهش برخی علایم و عوارض در بیماران مختلف مفید گزارش شده است. این مطالعه با هدف بررسی تأثیر ماساژ بازتابی پا بر میزان سردرد بیماران پس از الکتروشوک درمانی انجام گرفته است.
روش کار: این مطالعه تجربی قبل – بعد با گروه شاهد با 54 بیمار زن تحت الکتروشوک درمانی مرکز آموزشی درمانی روانپزشکی رازی تهران انجام شد. بیماران بـه روش نمونـه گیـری در دسـترس با توجه به معیارهای ورود انتخـاب و بـا استفاده از جدول اعداد تصادفی به سه گروه ماساژبازتابی پا و درمان نما و یک گروه شاهد تخصـیص یافتند. مقیاس بصری سنجش درد پس از انجام الکتروشوک درمانی (قبل از مداخله) و 10 دقیقه بعد از ماساژ درمانی برای گروه مداخله و درمان نما و با همین فاصله زمانی برای گروه شاهد تکمیل شد. دادهها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی نظیر کای اسکوئر و آنالیز کوواریانس یک متغیره تحلیل شد.
یافتهها: گروههای مورد مطالعه تفاوت معناداری از نظر مشخصـات جمعیـت شـناختی و میـانگین نمـرات سردرد قبل از مداخله نداشتند (05/0
نتیجه گیری: استفاده از ماساژ بازتابی پا در کاهش شدت سردرد زنان تحت الکتروشوک درمانی مؤثر است، از ایـن رو پیشـنهاد میشود که پرسـتاران در بخشهای الکتروشوک درمانی ایـن روش غیردارویـی را بـرای کـاهش علایـم سردرد به کار گیرند.