دوره 6، شماره 4 - ( 12-1399 )                   جلد 6 شماره 4 صفحات 84-59 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Ashrafi N. Typology or Centralism? (A New Approach to Reading Architectural Works Based on Islamic Anthropology). فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم انسانی 2021; 6 (4) :59-84
URL: http://frh.sccsr.ac.ir/article-1-259-fa.html
اشرافی نسیم. گونه‌شناسی یا مرکزشناسی؟ (رویکردی نو در خوانش آثار معماری مبتنی‌بر انسان‌شناسی اسلامی). فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم انسانی. 1399; 6 (4) :59-84

URL: http://frh.sccsr.ac.ir/article-1-259-fa.html


چکیده:   (1274 مشاهده)
خوانش آثار معماری، بدون توجه به انسان‌شناسی مکاتب آن‌ها، سبب شده است که مفاهیم پایه در پژوهش‌های غربی زیربنایی برای پژوهش‌های معماری اسلامی باشند. یکی از این مفاهیم پایه گونه‌شناسی است که با مبنای انسان‌شناختی تکاملی، الگوی شکلی پایه و متغیر را عامل تکامل آثار توصیف می‌کند و این درحالی است که مبدأ تکامل در انسان و معماری باید ثابت باشد تا خود تکامل معنا پیدا کند؛ ازاین‌رو، اسلام این مبدأ تکامل را فطرت نامیده است که فصل ممیز انسان‌شناسی تکاملی و اسلامی است. بر این اساس، پژوهش حاضر با روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی و اکتشافی به شناخت فطرت پرداخته و با کشف مفهوم مرکز از بطن معنایی آن، سعی داشته است مدل جدیدی از خوانش آثار معماری (به‌عنوان ظرف زندگی انسان) را تولید کند. در این راستا، مفهوم نظام مرکزی به‌عنوان الگوی پایه به‌جای مفهوم گونه، مبدأ تکامل آثار در تمام ساحت‌های آن است و با ایجاد نظام صوری، وحدت بین آثار معماری در زمان توجیه می‌شود. در حالت کلی، مدل مرکزشناسی قادر خواهد بود بسیاری از مشکلات بی‌معیاری و یا معیار صرفاً شکلی و تناقض‌های معنا و کالبد در مدل گونه‌شناسی را مرتفع کند.
واژه‌های کلیدی: مرکز، گونه، خوانش اثر معماری، فطرت
متن کامل [PDF 665 kb]   (478 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: عمومى
انتشار الکترونیک: 1399/12/1

فهرست منابع
1. آرنهایم، رودولف. 1386. هنر و ادراک بصری. ترجمۀ مجید اخگر. تهران: سمت. ابراهیمی دینانی، غلامحسین. 1383. وجود رابط و مستقل در فلسفه اسلامی. تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران. احمدی سعدی، عباس. 1384. «درآمدی بر نظریۀ فطرت». نامۀ حکمت. شمارۀ 5. صص 193-174. اردلان، نادر؛ بختیار، لاله. 1380. حس وحدت. ترجمۀ حمید شاهرخ. تهران: نشر خاک. اشرافی، نسیم. 1398الف. «تبیین مفهوم انگیزش جهت تحقق فضای حیات طیبه در نظام فطری معمار مسلمان». الهیات هنر. شمارۀ 9. صص 135-110. ــــــــــــــ‌. 1398ب. «بازشناسی ساختار مساجد ایرانی در مقایسه با سایر مساجد جهان اسلام با تکیه بر مفهوم کمال‌گرایی (توحید) در نماد چلیپا». پژوهش‌های معماری اسلامی. دورۀ 7. شمارۀ 3. صص 206ـ188. افلاطون. 1398. دورۀ آثار افلاطون. جلد 6. تهران: خوارزمی. برنال، جان. 1380. علم در تاریخ. ترجمۀ حسین اسدپور. تهران: امیرکبیر. بورکهارت، تیتوس. 1372. روح هنر اسلامی؛ مبانی هنر معنوی. ترجمۀ سید حسین نصر. تهران: حوزۀ هنری. بهمنی، فرانک؛ بداشتی، علی‌الله. 1396. «نقد و بررسی انسان‌شناسی داروین براساس حکمت متعالیه». اندیشۀ دینی. شمارۀ 64. صص 50ـ29. پیروانی ونک، مرضیه. 1397. نقد روش‌شناختی: نظریه‌های فلسفه اسلامی در حوزه مطالعات هنر و معماری. الهیات هنر. شماره 14. صص 15-8. تقوایی، ویدا. 1386. «نظام فضایی پنهان معماری ایرانی و ساختار آن». هنرهای زیبا. شمارۀ 30. صص 52ـ43. توسلی، محمود. 1390. ساخت شهر و معماری اقلیم گرم و خشک. تهران: نویسنده. جوادی آملی، عبداللّه. 1375. رحیق مختوم. قم: نشر اسراء. ـــــــــــــــــــــ‌. 1392. فطرت در قرآن (تفسیر موضوعی قرآن کریم). جلد 12. قم: صدرا. حاجی علی‌عسگر، ندا؛ مومنی، کورش. 1396. «تجلی عدد چهار در طرح معماری آتشکده‌های ایران». معماری و شهرسازی آرمان‌شهر. شمارۀ 21. صص 36ـ23. داروین، چارلز. 1380. منشأ انواع. ترجمۀ نورالدین فرهیخته. تهران: زرین. دری، علی؛ طلیسچی، غلامرضا. 1397. «کرانمندی و بیکرانی ساختار فضایی معماری اسلامی ایران در مساجد دوران صفوی». پژوهش‌های معماری اسلامی. شمارۀ 19. صص 38ـ19. رشاد، علی‌اکبر. 1394. «ماهیت هنر و نسبت و مناسبات آن با فطرت و دین». قبسات. شمارۀ 20. صص 19ـ6. زاده محمدی، علی. 1395. مکتب روان‌شناختی وحدت‌مدار. تهران: قطره. ــــــــــــــــــ‌. 1397. «بررسی تطبیقی روان‌شناسی وحدت‌مدار و روان‌شناسی وجودی؛ تقابل دو رویکرد معناگرای فطری‌نگر و پدیدارگرا». روان‌شناسی فرهنگی. دورۀ 2. شمارۀ 1. صص 36ـ15. سوزنچی، حسین. 1399. «فطرت به‌مثابه یک نظریۀ انسان‌شناختی رقیب برای علوم انسانی مدرن». آیین حکمت. دورۀ 12. شمارۀ 44. صص 35ـ7. شیرازی، محمد بن ابراهیم صدرالدین. 1392. الحكمة المتعالية فی الأسفار العقلية الأربعة. ج 5. تهران: دارالمعارف اسلامی. صارمی نائینی، داوود؛ دانا سالم، محمد؛ شفیعی، شیرین؛ قائدی، حجت. 1396. «بررسی و تأثیر مراتب معماری با توجه به مراتب فطری انسان». كنفرانس پژوهش‌های معماری و شهرسازی اسلامی و تاریخی ایران. صص 18ـ1. شیراز: مؤسسۀ معماری و شهرسازی سفیران راه مهرازی. طباطبایی، سید محمدحسین. 1374. المیزان فی تفسیر القرآن. ترجمۀ محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم. ـــــــــــــــــــــــــــــ‌. 1422. نهایة الحکمه. قم: مؤسسۀ نشر اسلامی. ظفرنوایی، خسرو. 1396. «بررسی مفهوم عرفانی فضای تهی در معماری اسلامی ایران». مطالعات هنر اسلامی. شمارۀ 27. صص 74ـ57. عبودیت، عبدالرسول. 1391. درآمدی به نظام حکمت صدرایی. جلد 3. قم: سمت. فرهیخته، نورالدین. 1394. داروینیسم و مذهب. تهران: ققنوس. کرباسی، عاطفه. 1391. «معماری امروز و ابهامی در باب ثابت و متغیر». نشریۀ هنرهای زیبا. دورۀ 17. شمارۀ3. صص 70ـ61. مطهری، مرتضی. 1394. فطرت. تهران: صدرا. معماریان، غلام‌حسین. 1391. سیری در مبانی نظری معماری. تهران: سروش دانش. معماریان، غلام‌حسین؛ دهقانی تفتی، محسن. 1396. «در جست‌وجوی معنایی نو برای مفهوم گونه و گونه‌شناسی در معماری». مسکن و محیط روستا. دورۀ 37. شمارۀ 162. صص 38ـ21. معماریان، غلام‌حسین؛ طبرسا، محمدعلی. 1392. «گونه و گونه‌شناسی». انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران. دورۀ 4. شمارۀ 2. صص 114ـ103. مکی‌نژاد، مهدی. 1393. «دیدگاه: مرکزگرایی، تقارن و تکرار در هنرهای سنتی ایران». کیمیای هنر. شمارۀ 10. صص 111ـ99. مندگاری، کاظم؛ ندیمی، ضحی. 1395. «واکاوی اصول قوام‌بخش حاکم بر مراتب مفهوم مرکز». اقلیم گرم و خشک. شمارۀ 4. صص 47ـ33. ندیمی، ضحی؛ محمدی، علی؛ مندگاری، کاظم. 1392. «بازخوانی مفهوم مرکز (تبیین مفهوم مرکز از دیدگاه سه اندیشمند حوزۀ هنر و معماری)». صفه. دورۀ 23. شمارۀ4. صص 34ـ21. نقره‌کار، عبدالحمید. 1392. «خانۀ کعبه، سلول بنیادی در طراحی نیایشگاه‌های مطلوب». پژوهش‌های معماری اسلامی. صص 41ـ25. نوربرگ‌ـ‌شولتس، کریستیان. 1381. معماری؛ حضور، زبان و مکان. ترجمۀ علیرضا سید احمدیان. تهران: مؤسسۀ معمار نشر. ـــــــــــــــــــــــــــ‌. 1382. گزیده‌ای از معماری؛ معنا و مکان. ترجمۀ ویدا نوروز براجانی. تهران: مؤسسۀ معمار نشر. هایدگر، مارتین. 1389. هستی و زمان. ترجمۀ ع. رشیدیان. تهران: نی. Alexander, C. 2002. The Nature of Orde. California: Ccenter for Environmental Structure. Arnheim, R. 1988. The Power of the Center, A Study of Composition in the Visual Arts. London: University of California. Decarlo, G. 1985. "Note sulla Incontinente Ascesa della Tipologia". Casabella. pp 52ـ64. Jacoby, S. 2016. "Type Versus Typology". Journal of Architectural AssociationSchool for Architecture. (6) 20. Pp 931ـ937. Moneo, R. 1978. "On Typology". Oppositions. (13). Pp 23-45.

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به تحقیقات بنیادین علوم انسانی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق