بررسی وضعیت ناسازگاری و عقیمی در چهار رقم زردآلوی تجاری ایران

نویسندگان

1 پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کارشناسی ارشد

2 پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، دانشیار

3 پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، استاد

چکیده

زردآلو (Prunus armeniaca L.)، از جایگاه خاص در صنعت میوه‌کاری ایران برخوردار است. از مشکلات اساسی در تولید زردآلو می‌توان به بی نظمی باردهی و عملکرد پایین آن اشاره کرد که از جمله علل آن خودناسازگاری و عقیمی گل‌های آن است. در این آزمایش سعی شد وضعیت ناسازگاری و عقیمی در 4 رقم زردآلوی تجاری ایران در شرایط آب و هوایی کرج به روش گرده‌افشانی کنترل شده و بررسی درصد تشکیل میوه در سه دوره شمارشی (10، 30 و 60 روز بعد از گرده‌افشانی) و همچنین ارزیابی طول و قطر مادگی و بررسی جوانه‌زنی دانه گرده آنها تعیین شود. این پژوهش به صورت آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی و به شکل تلاقی‌های دای آلل کامل انجام پذیرفت. نتایج بررسی جوانه‌زنی دانه گرده نشان داد که نر عقیمی در ارقام مورد مطالعه وجود ندارد. داده‌های مربوط به تشکیل میوه در سه دوره شمارشی جمع‌آوری و بر اساس داده‌های هر دوره، فنوتیپ‌های ناسازگار و وضعیت عقیمی تعیین شد. اندازه‌گیری طول مادگی و قطر تخمدان در جوانه‌های گل در مرحله بالونی نیز این موضوع را تایید کرد. بر اساس داده‌های حاصل از مرحله دوم شمارش میوه، مشخص شد تمام ارقام مورد بررسی خودناسازگارند اما بین آنها ناسازگاری کامل مشاهده نشد. بر اساس نتایج محاسبه درصد میوه در مراحل اول و سوم به نظر می‌رسد در دو رقم شاهرودی و نصیری ماده عقیمی و نقص کیسه جنینی وجود داشته باشد به طوری که ریزش میوه در این ارقام از شدت بیشتری برخوردار بود. اثرات ساده مربوط به نوع والد گرده‌دهنده در تشکیل میوه اولیه معنی‌دار نشد اما اثر متقابل دانه گرده و طول مادگی در سطح پنج درصد معنی‌دار شد. در کل هر چهار رقم مورد بررسی خود ناسازگار تشخیص داده شدند و عقیمی مادگی در ارقام نصیری و شاهرودی بیشتر از دو رقم دیگر مشاهده شد و به نظر می‌رسد که رقم جهانگیری فاقد عقیمی مادگی باشد. نر عقیمی در هیچکدام از ارقام مشاهده نشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Evaluation of the States of Incompatibility and Sterility in Four Iranian Commercial Apricot Cultivars

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Nekoonam 1
  • Mohammadreza Fattahi moghaddam 2
  • Ali Ebadi 3
1
2
3
چکیده [English]

Apricot (Prunus armeniaca), palys an important role in fruit production industry in Iran. Irregular set of fruit, caused by either sterility of flower organs or incompatibility has been the main problem in apricot production over the years. In this study, it has been attempted to determine these phenomena for four apricot cvs. namely ‘Shahroodi’, ‘Nasiri’, ‘Jahangiri’ and ‘Noori’ through the methods of controlled pollination, study of fruit set (percentagewise) within three dates (10, 30, 60 days after pollination), an evaluation of pistil length and diameter, as well as study of pollen germination were carried out in Karaj climatic conditions. The experiment was conducted in the frame work of a factorial one in CRD with diallele crosses. The results of pollen germination revealed that there was not any male sterility evident in the cultivars. Three dates were considered for an assessment of fruit set (percentage wise) according to natural abscission of fruitlets. Initial fruit set for ‘Jahangiri’ was high enough, suggesting not any female sterility. The data from pistil length and diameter at ballon stage of flowers also confirmed these results. Fruit set at second stage (30 days after full bloom) showed that all the four cvs. were prone to be self-incompatible but not reciprocally cross-incompatible. ‘Shahroodi’ and ‘Nasiri’ with poor fruit set at stages 1 and 3, were considered to suffer from female sterility and embryo sac abnormality. To some extent, pollen germination test proved that none of the four examined cvs. were suffering from male sterility in the process of pollination. Interaction effect of pollen × pistil was significant showing different behaviors of pollen type for germination and growth conditions provided by different pistils. All four cultivars were self-incompatible and as for ‘Shahroodi’ and ‘Nasiri’ the female sterility was observed as higher than that of other cultivars. Cultivar ‘Jahangiri’ did not suffer from female sterility.

کلیدواژه‌ها [English]

  • fruit set
  • incompatibility
  • Ovary diameter.
  • Pistil length
  • Sterility