تحلیل کاربست فعل حرکتی «أنزل» در قرآن بر مبنای نظریۀ زبان‌شناختی تالمی

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته زبان و ادبیات عربی دانشگاه خلیج فارس، بوشهر

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر

3 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه خلیج فارس، بوشهر

چکیده

حرکت یک پدیده مهم و مؤثر در مفهوم‌سازی است که به‌واسطۀ فعل به عنوان یک گزارۀ پویا در جمله نمود پیدا می‌کند. لئونارد تالمی زبان‌شناس مطرح در حوزۀ زبان‌شناسی و معنا‌شناسی شناختی، فعل حرکتی را حاصل چهار مؤلفۀ رویداد حرکتی، پیکر، مسیر و زمینه می‌داند. در قرآن کریم، فعل حرکتی (أنزَلَ) یک فعل مسیرنما و پویا است که به واسطۀ موضوعاتی که به نزول قرآن و رحمت بر مردم می‌پردازد، از بسامد بالایی برخوردار است. در این پژوهش، سعی بر این است تا کارکرد فعل حرکتی (أنزَل) در قرآن کریم را با استناد به علم زبان‏شناسی شناختی و نظریۀ حرکتی تالمی، مورد کاوش قرار دهیم. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد مطابق با معنای لفظی، فعل “أنزَلَ»  مسیر نزولی و از بالا به پایین دارد. کنش‌گر تمامی شواهد فعل‌ مسیرنما (أنزَل) یکسان است و حرکت نزولی توسط خداوند اتفاق می‌افتد. حرکت نزول کارکردی ذهنی دارد، بدین‌صورت که پیکرها به صورت موجودیتی عینیت یافته مسیری نزولی را به سوی زمینه، یعنی زمین و مخلوقات می‌پیمایند. از سوی دیگر، فعل (أنزَلَ) به دلیل وسعت معنایی و ارتباط معانی حاشیه‌ای و کانونی آن انگاره‌ای شناختی را ترسیم می‌کند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Application of the Dynamic Verb "Anzala" in the Qur’an Based on the Linguistic Theory of Talmy

نویسندگان [English]

  • Zohreh Behrouzi 1
  • Rasoul Balaavi 2
  • Ali Khezri 3
1 PhD Student of Arabic Language and Literature, Persian Gulf University; Email: zohreh.behroozi@yahoo.com
2 Corresponding Author: Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Persian Gulf University; Email: r.ballawy@pgu.ac.ir
3 Assistant Professor, Department of Arabic Language and Literature, Persian Gulf University; Email: alikhezri84@yahoo.com
چکیده [English]

 
Action is an important and effective element in conceptualization embodied in a sentence by virtue of the verb as a dynamic constituent. Leonard Talmy, the renowned linguist in the field of cognitive semantics, believes that dynamic verbs are the results of four motive, figure, ground, and directional components. In the Holy Qur’an, the dynamic verb "anzala" is a directional verb which has a high frequency because of its usage in topics related to the sending down of the Qur’an and mercy unto people. This study aimed to analyze the function of the verb "anzala" in the Holy Qur’an, relying on cognitive linguistics and Talmy's theory of motion. The results show that this verb has a descending direction. The agent of all instances of the dynamic verb "anzala" is the same and it is God who causes the descending motion. The descending motion has a subjective function so that the figures in the form of objectified existences travel in the descending direction toward the ground, namely, the earth and the creatures. Additionally, due to its semantic extent and the connection of its marginal and focal meanings, the verb "anzala" depicts a cognitive schema.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • the Holy Qur’an
  • cognitive linguistics
  • image schema
  • radial category
  • the verb "anzala"

مراجع

. ابن منظور، محمّد بن مکرّم، (بی‌تا)، لسان العرب، بیروت، دار صادر.
2.‌  ابوالحسنی چیمه، زهرا، (1390 ش)، «انواع نمود واژگانی در افعال فارسی»، مجلۀادب فارسی، دانشگاه تهران، دوره 1، شماره 6، صص 101- 120.
3.‌  ابوالفتوح رازى، حسین بن على‏، (1408 ق‏)، روض الجنان و روح الجنان فى تفسیرالقرآن‏، تحقیق محمدجعفر یاحقى و محمدمهدى ناصح‏، چاپ اول، مشهد، بنیاد پژوهش‏هاى اسلامى آستان قدس رضوى‏.
4.‌ ابوزهرة، محمد، (لا‌‌تا)، زهرة التفاسیر، بیروت، دار الفکر.
5.‌ ابیارى، إبراهیم‏، (1405 ق)،‏ الموسوعة القرآنیة، القاهرة، موسسه سجل العرب‏.
6.‌ جزایرى، ابو بکر جابر، (1416ق)، أیسر التفاسیر لکلام العلى الکبیر، المدینة، مکتبة العلوم و‌الحکم‏.
7.‌ حسینى شیرازى، سید محمد، (1424 ق‏)، تقریب القرآن إلى الأذهان‏، بیروت‏، دار العلوم‏.
8.‌  حسینى همدانى، سید محمد، (1404 ق)، انوار درخشان‏ در تفسیر قرآن، تحقیق محمد باقر بهبودی، چاپ اول، تهران، کتاب‌فروشی لطفی.
9.‌ داود، محمّد، (2002 م)، الدّلالة و‌الحرکة: دراسة لأفعال الحرکة فی العربیّة المعاصرة فی إطار المنهج الحدیثة، القاهرة، دار غریب.
10.‌ راسخ مهند، محمد، (1393 ش)، درآمدی بر زبان‌شناسی شناختی: نظریه‌ها و مفاهیم، چاپ چهارم، تهران، سمت.
شریفی، لیلا، (1388 ش)، «رویکردی شناختی به یک فعل چند معنایفارسی»، تازه‌های علوم شناختی، موسسه آموزش عالی علوم شناختی، سال 11، شمارۀ 4، صص 1-11.
11. طبرسى، فضل بن حسن، (1360 ش)، ترجمه مجمع البیان فى تفسیر القرآن‏، تحقیق رضا ستوده، چاپ اول، تهران، انتشارات فراهانى.‏
12.‌طیب، سید عبد الحسین‏، (1378ش)، أطیب البیان فی تفسیر القرآن‏، تهران، انتشارات اسلام.
13.‌ فضل الله، سیدمحمد حسین‏، (1419 ق)، تفسیر من وحی‏القرآن‏، بیروت، دارالملاک‏للطباعة و‌النشر.
14.‌ فیض کاشانى، ملا محسن، (‏1418 ق‏)، الأصفى فى تفسیرالقرآن‏، تحقیق محمدحسین درایتى و محمدرضا نعمتى، چاپ اول، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى‏.
15.‌ فیضى دکنى، ابوالفضل‏، (1417 ق‏)، سواطع الالهام فی تفسیر القرآن‏، تحقیق سید مرتضى آیت الله زاده شیرازى‏، قم، دار المنار.
16.‌ گلفام، ارسلان؛ افراشی، آزیتا؛ مقدم، غزاله؛ (1392 ش)، «مفهوم سازی افعال حرکتی بسیط زبان فارسی: رویکردی شناختی»، فصلنامۀ مطالعات زبان ها و گویش‌های غرب ایران، دانشگاه رازی، سال 1، شمارۀ 3، صص 103- 122.
17.‌ ملاحویش آل غازی، عبدالقادر، (1382 ق)، بیان المعانی‏، دمشق، مطبعة الترقى‏.
18.‌ میرخالقداد، فاطمه، حسومی، ولی الله، (1397ش)، «تحلیل کارکرد افعال حرکتی در قرآن با رویکرد افعال شناختی»، دو‌فصلنامۀ مطالعات قرآن و حدیث، دانشگاه امام صادق، سال 12، شمارۀ 24، صص 103-133.
19.‌ میرزا خسروانى، على رضا، (1390 ق‏)، تفسیر خسروى‏، تحقیق محمد باقر بهبودى، چاپ اول، تهران، انتشارات اسلامیه‏.
20.Talmy, leonard, (2000), Toward a cognitive semantics, London: Asco typesetters.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار