بررسی اثربخشي طرح‌واره درماني بر رضايت زناشويي و سازگاري زناشويي زوجين شهر خوی
محورهای موضوعی :
اکبر سلیمان نژاد
1
(استادیار گروه روانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران)
نوريه حاجی‌زاده
2
( کارشناس ارشد روانشناسي باليني، دانشکده علوم انسانی و روانشناسی، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران)
کلید واژه: طرح‌واره درمانی, رضايت زناشويي, سازگاری زناشویی.,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر باهدف بررسی تأثیر طرح‌واره درماني بر رضايت زناشويي و سازگاري زناشويي زوجين (40-25 ساله) مراجعه‌کننده به مراكز بهداشتي شهر خوي انجام شد. روش پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون - پس‌آزمون با دو گروه آزمایشی و گواه و مرحله پیگیری بود. جامعه آماری تمام زوجین ۴۰ -۲۵ ساله مراجعه‌کننده به مراکز بهداشت شهر خوی در سال 1397 بودند. تعداد 60 نفر از جامعه مذکور به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده به‌عنوان حجم نمونه انتخاب و در دو گروه آزمایشی و گواه (30 نفر در هر گروه) به‌صورت تصادفی جایگزین شدند. گروه آزمایش طرح‌واره درمانی ناسازگار اوليه يانگ و همکاران (2003) را به مدت ده جلسه 90 دقیقه‌ای را دریافت کردند و گروه گواه در حال انتظار قرار گرفتند. ابزار پژوهش پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ (1989) و پرسشنامه سازگاری زناشویی اسپاینر (1976) بود. داده‌ها با روش‌های آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار) و آمار استنباطی (تحلیل کوواریانس) تحلیل شدند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که مداخله طرح‌واره درماني بر افزایش رضايت زناشويي و سازگاري زناشويي زوجين تأثیر داشته است؛ و این تأثیر در مرحله پیگیری پایدار است. همچنین نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که میزان تأثیر طرح‌واره درماني بر مؤلفه‌های رضايت زناشويي و مؤلفه‌های سازگاری زناشويي معنادار بوده است (005/0P<). بر اساس یافته‌های حاصل از این پژوهش می‌توان گفت طرح‌واره درماني مداخله مؤثری در افزایش رضايت زناشويي و سازگاري زناشويي زوجين است.
The present study aimed to investigate the effects of schema therapy on marital adjustment and marital satisfaction in couples referring to health centers of Khoy city. The research method was quasi-experimental with a pretest-posttest design, a control group, and a follow-up stage. The Statistical population composes of all married women aged 25-40 referring to health centers of Khoy city year 2019. The sampling process was conducted with a random method of simple sampling; 60 women were chosen as sample groups and were determined randomly into experimental groups (n=30) and control groups (n=30). The experimental group received the initial maladaptive Yang et al. (2003) schema therapy for ten 90-minute sessions, and the control group was placed on the waiting list. The research tools included the Enrich marital satisfaction questionnaire (Enrich, 1989) and Instrument included marital adjustment questionnaire (Spanier,1976). Descriptive statistical indexes and analysis of covariance test were applied orderly to data description and testing of research hypotheses. These results showed that Schema therapy affects marital satisfaction and adjustment, and this effect was stable at the follow-up stage. Also, the results of the covariance analysis showed that the interaction schema therapy effect on the marital satisfaction and adjustment components was significant (P<0.05). Regarding the results search, it possibly concluded that schema therapy is an effective intervention in increasing couples’ marital satisfaction and marital adjustment.
1- احمدزاده، ا.، و حياتي، م. (1395). بررسي رابطه بهزيستي معنوي و هوش معنوي با سازگاري زناشويي. مطالعات روانشناسي و علوم تربيتي، 2(4)، 17-9.
2- اميديان فر، م.، رفاهي، ژ.، قادري، ز.، و افشون، ا. (1394). اثربخشي غنی‌سازی روابط زوجين بر كاهش تعارضات زناشويي در كارمندان ادارات مختلف شهر ياسوج. ارمغان دانش، 2(6)، 548- 538.
3- اوركي، م.، جمالي، چ.، فرج الهي، م.، و كريمي، ع. (1391). اثربخشي آموزش برنامه غنی‌سازی ارتباط بر ميزان سازگاري زناشويي دانشجويان متأهل. فصلنامه شناخت اجتماعي، 1(2)، 66-52.
4- بخشوده، ا.، و بهرامی احسان، ه. (1391). نقش انتظارات زناشویی و مبادلات سالم در پیش‌بینی رضایت زناشویی زوجین. فصلنامه مطالعات اسلام و روانشناسی، 6(10)، 42-27.
5- بنی‌آدم، ل.، مکوندحسینی، ش.، و صداقت، م. (1396). اثربخشی طرح‌واره درمانی بر وسواس فکری- عملی و رضایت زناشویی زنان متأهل. فصلنامه پژوهش‌های کاربردی روان‌شناختی، 8(2)، 131-143.
6- پیروی، م.، و بهرامی، ه. (1396). بررسی رابطه طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه زوجین و سازگاری زناشویی در دانشجویان متأهل واحد علوم تحقیقات تهران. رویش روانشناسی، ۶(۱) ،۱۵۸-۱۳۱.
7- ثنائي، ب. (1380). مشاوره و روان‌درمانی ازدواج. انتشارات بعثت. تهران.
8- حسني، ج.، نادري، ي.، رمضان¬زاده، ف.، و پورعباس، ع. (1392). نقش هوش هيجاني و طرح‌واره‌های هيجاني در رضايتمندي زناشويي در زنان. خانواده پژوهي، 4(9)، 506-489.
9- خان‌آبادی، م. (1396). ازدواج و خانواده. انتشارات آوای نور. تهران.
10- رحیم‌پور، ف.، صالحي، س. ي.، حسينيان، س.، و عباسيان، م. (1392). تبيين رضايت زناشويي زوجين براساس هوش معنوي و طرح‌واره ناسازگار اوليه. تحقيقات مديريت آموزشي، 4(15)، 90-77.
11- رفاهي، ژ.، قادري، ز.، و بهمني، م. (1390). تأثیر آموزش زوج‌درمانی طرح‌واره محور بر بهبود عملكرد زوجين. روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 2 (ویژه‌نامه)، 45-29.
12- ساسان نژاد، ر. (1392). اثربخشي آموزش مهارت‌های ارتباطي زوجين بر رضايت زناشويي، رضايت جنسي و صميميت زوجين. پایان‌نامه كارشناسي ارشد دانشگاه علم و فرهنگ.
13- سجادی، س.، قادري ثانوي، ر.، فرهوديان، ع.، محققي كمال، س. ح.، رضا سلطاني، پ.، و آزادچهر، م. ج. (1394). بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر رضایت زناشویی زوج¬های جوان. فصلنامه رفاه اجتماعي، 15(56)، 149-133.
14- سليمانيان، ع. ا. (1383). بررسي تأثیر تفكرات غيرمنطقي بر نارضايتي زناشويي، پایان‌نامه كارشناسي ارشد مشاوره. دانشگاه تربیت‌معلم تهران.
15- صحت، ن.، صحت، ف.، خانجاني، س.، محبي، س.، و شاه سياه، م. (1393). تأثير رويكرد زوج‌درمانی كوتاه مدت راه‌حل محور بر سازگاري زناشويي در زنان شهر قم. مجله تحقيقات نظام سلامت، 1(10)، 179-190.
16- علیزاده اصلی، ا.، و جعفر نژاد لنگرودی، ز. (1397). اثربخشی طرح‌واره درمانی مبتنی بر برنامه غنی‌سازی ارتباطی پذیرش و ذهن‌آگاهی در صمیمیت، سازگاری و تاب‌آوری در زنان با تعارضات زناشویی شهرستان کرج. نشریه دانشگاه علوم پزشکی البرز، ۷(۳) ،۲۵۶-۲۴۸.
17- کیانی پور، ع.، محسن زاده، ف.، و زهراکار، ک. (1396). هم سنجی اثربخشی طرح‌واره درمانی و روایت درمانی هنگام به هم پیوستن هر یک از آن‌ها با برنامه غنی‌سازی زناشویی بر گرایش به پیمان‌شکنی زناشویی و رضایت زناشویی. مشاوره و روان‌درمانی خانواده، 7(2)، 27-54.
18- گلي، ر.، هدايت، س.، دهقان، ف.، و حسيني شورابه، م. (1395). اثربخشي طرح‌واره درماني گروهي بر بهزيستي روان‌شناختی و پرخاشگري دانشجويان. مجله سلامت و مراقبت، 18(3)، 275-258.
19- موسوي اصل، س. ع.، و موسوي سادات، ز. (1393). اثربخشي طرح‌واره درماني در كاهش شدت فعاليت طرح‌واره¬هاي ناسازگار اوليه جانبازان مرد مبتلا به اختلال استرس پس از ضربه. ارمغان دانش، 19(1)، 99-89.
20- مؤمنی، خ.، و ضابط، م. (1393). اثربخشي آموزش برنامه سيستماتيك ارتباط زوجين بر افزايش رضايت زناشويي زنان. روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 5(18)، 48-39.
21- میرزائی فنجانی، م.، و امیدوار، ب. (1399). پیش‌بینی استرس والدگری بر اساس طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه و کیفیت زندگی زناشویی در مادران دارای کودکان با نیازهای خاص شهر شیراز. پژوهش‌های میان‌رشته‌ای زنان، 1(2)، 73-62.
22- نیک آمال، م.، صالحی، م.، و برماس، ح. (1396). اثربخشی درمان طرح‌واره درمانی هیجان مدار بر رضایت زناشویی زوجین. مطالعات روان‌شناختی، 13(4)، 157-174.
23- يوسفي، ر.، عابدين، ع.، تيرگري، ع.، و فتح‌آبادی، ج. (1389). اثربخشي مداخله آموزشي مبتني بر مدل طرح‌واره‌ها در ارتقا رضايت زناشويي، مجله روانشناسي باليني، 2(3)، 38-25.
24- Bagarozzi, A. (2011). Enhancing Intimacy In marriage.Branner-Rouledye. Tylor & Forancis Group. USA.
25- Baucom, D. H., Epstein, N., Sayers, S. L., & Sher, T. G. (2015). The role of cognitions in marital relationships: Definitional, methodological, and conceptual issues. Journal of consulting and clinical psychology, 57(1), 31.
26- Beck, A. T. (2019). A 60-year evolution of cognitive theory and therapy. Perspectives on Psychological Science, 14(1), 16-20.
27- David, D., Cristea, I., & Hofmann, S. G. (2018). Why cognitive behavioral therapy is the current gold standard of psychotherapy. Frontiers in psychiatry, 4.
28- Davis, C. A. (2015). An evaluation of the impact of a couples enrichment program on relationship satisfaction, communication, conflict resolution, and forgiveness.
29- Ellis, A. (2009). Rational - Emotive Couples Therapy. Pergamon Press. New York.
30- Forgas, J. P. (1994). Sad and guilty? Affective influences on the explanation of conflict in close relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 66(1), 56.
31- Fowers, B. J., & Olson, D. H. (1989). ENRICH Marital Inventory: A discriminant validity and cross‐validation assessment. Journal of marital and family therapy, 15(1), 65-79.
32- Gottman, J. M., & Notarius, C. I. (2002). Marital research in the 20th century and a research agenda for the 21st century. Family process, 41(2), 159-197.
33- Hassanzade, H. (2015). Efficacy of Emotion Focused Couple Therapy on Marital Adjustment. Advances in Bioresearch, 6(2),65-70.
34- Heshmati, R., Khaleghkhah, A., Jafari, E., & Marandi, M. (2016). Effectiveness of Self-Regulation Couple Therapy intervention on marital satisfaction and partner abuse (Non-physical). Mediterranean Journal of Clinical Psychology, 4(1).
35- Hünler, O. S., & Gençöz, T. (2005). The effect of religiousness on marital satisfaction: Testing the mediator role of marital problem solving between religiousness and marital satisfaction relationship. Contemporary family therapy, 27(1), 123-136.
36- Kebritchi, A., & Mohammadkhani, S. (2016). The role of marital burnout and early maladaptive schemas in marital satisfaction between young couples. International Journal of Medical Research & Health Sciences, 5(12), 239-246.
37- Lundblad, A. M., & Hansson, K. (2006). Couples therapy: effectiveness of treatment and long‐term follow‐up. Journal of family therapy, 28(2), 136-152.
38- Mahmoudi, F., Mahmoudi, A., & Nooripour, R. (2017). Relationship between early maladaptive schemas and safe communications in married students. Journal of Research and Health, 7(3), 779-787.
39- Mears, G. S. (2012). Examining the relationship between emotional schemas, emotional intelligence, and relationship satisfaction. Liberty University.
40- Shekari Ghandpazi, F., Navabi Nezhad, S., & Ahghar, G. (2014). Effectiveness of group counseling based on schema therapy approach in the attachment styles of married housewives. European Online Journal of Natural and Social Sciences, 3(2), pp-276.
41- Simons, R. M., Sistad, R. E., Simons, J. S., & Hansen, J. (2018). The role of distress tolerance in the relationship between cognitive schemas and alcohol problems among college students. Addictive behaviors, 78, 1-8.
42- Smith, A. R. (2015). Mindfulness and marital satisfaction: Direct and indirect effects (Doctoral dissertation, Colorado State University).
43- Spanier, G. B. (1976). Measuring dyadic adjustment: New scales for assessing the quality of marriage and similar dyads. Journal of Marriage and the Family, 15-28.
44- Stephens, M. (2006). Marital Adjustment as a Mediating Factor Between Symptom Distress and Therapeutic Alliance in Couples Therapy (Doctoral dissertation).
45- Wetchler, J. L., Hecker, L. L., & Hecker, L. L. (2014). An introduction to marriage and family therapy. Routledge.
46- Young, J. E. (2003). Schema therapy: A practitioner's guide. The Guilford Press. New York.
47- Zaheri, F., Dolatian, M., Shariati, M., Simbar, M., Ebadi, A., & Azghadi, S. B. H. (2016). Effective factors in marital satisfaction in perspective of Iranian women and men: A systematic review. Electronic physician, 8(12), 3369.