تبیین فضای سایبری: ابعاد مفهومی و حقوقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی، گروه حقوق دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

فنّاوری اطلاعات و ارتباطات همگام با فرصت‌های ناب و بی‌شماری که برای پیشرفت فراهم می‌کند چالش‌ها و تهدیداتی هم به همراه دارد. حقوق درصدد حمایت از فرصت‌ها در پیشگیری و مقابله با چالش‌ها و تهدیدات است. ازآنجاکه درک ذات هر مفهومی راهگشای بررسی ابعاد و آثار حقوقی ناشی از آن است، بررسی فضای سایبری در پرتو ابعاد مفهومی، نخست موجب شناخت این فضا و سپس شناخت ابعاد و آثار حقوقی آن خواهد شد. با توجه به طیف گسترده و نوپدیدار فنّاوری اطلاعات و ارتباطات، موضوع اصلی پژوهش حاضر یافتن مفهوم فضای سایبری به‌منزلۀ فضای عینیِ ناملموس و آثار حقوقی ناشی از آن است. این مطالعه به روش توصیفی ـ تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و اینترنتی انجام شده است. یافته‌های این پژوهش بیانگر آن است که حقوق فضای سایبری با حقوق دنیای فیزیکی هم تمایز و هم تشابه دارد، اما اصول و مبنای قانون‌گذاری و همین‌طور ابزار، شرایط و آثار ارتکاب رفتار در فضای سایبری با دنیای فیزیکی تفاوت دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Explanation of Cyberspace: Conceptual and Legal Frameworks

نویسندگان [English]

  • Seyed Mohsen Ghaemfard 1
  • Fatemeh Mohseni 2
1 Faculty Member and Assistant Professor of Isfahan University, Law Department, Isfahan, Iran.
2 Corresponding Author, Master of Criminal Law and Criminology, Isfahan University, Isfahan, Iran
چکیده [English]

Although "Information and Communications Technology" provides numerous and intact opportunities for development, it has some challenges and threats. The law seeks to support opportunities for prevention from and fighting with challenges and threats. Since realising the essence of any concept leads to analysing its legal effects, analysing cyberspace in light of conceptual framework first results in understanding this space and then understanding its legal effects. Considering vast and new loads of information and Communications Technology as the main question, finding the concept of cyberspace as an objective and untouchable space and its legal effects is the subject of this article. This study has been done in a descriptive-analytical way using library and internet sources. The findings of this research indicate that cyberspace law is both different and similar to physical world law. However, the principles and basis of legislation and the tools, conditions, and effects of conducting conduct in cyberspace differ from the physical world.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cyber Space.Virtual Space
  • Physical World
  • Cyber Law
  • Internet
اسلامی، ابراهیم (1395). جایگاه حمایت از بزه دیدگان جرایم سایبری در مقررات کیفری حقوق داخلی و حقوق بین‌الملل. پژوهشنامه حقوق اسلامی، 17(43)، 157-182.
ام.لرد، کریستین و شارپ، تراویس )1392). ترجمۀ محمد محمدی تمنایی، آیندۀ سایبری آمریکا امنیت و رفاه در عصر اطلاعات. تهران: انتشارات مرکز راهبردی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
بل، دیوید (1389). ترجمۀ مسعود کوثری. درآمدی بر فرهنگ‌های سایبری. تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
حافظ‌نیا، محمدرضا (1393). جغرافیای سیاسی فضای مجازی. تهران: سمت
حسن‌بیگی، ابراهیم (1384). حقوق و امنیت در فضای سایبر. چاپ اول. تهران: مؤسسۀ فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
رجبی، عبداله و ترازی، نسرین (1396). بررسی انتقادی حاکمیت حقوقی ساختار فنی اینترنت بر فضای مجازی. فصل‌نامۀ تحقیقات حقوقی، 20(80)، 283-307.doi: 10.22034/jlr.2018.117028.1109
سوانتسون، دن جرکر (1395). ترجمه‌ی رضا مقصودی و مهسا دروی. حقوق بین‌الملل خصوصی و اینترنت. چاپ اول. تهران: انتشارات مجد.
شاه‌محمدی، غلامرضا (1395). راهبردهایی برای پیشگیری وضعی از آسیب‌های فضای مجازی. فصل‌نامۀ مطالعات راهبردی ناجا، 1(2)، 101-144.
صادقی نشاط، امیر (1390). حاکمان و مقررات حاکم بر اینترنت. مطالعات حقوق خصوصی، 41(1)، 2۹۳-2۷۹.
صادقی، حسین و ناصر، مهدی (1400). چالش‌های ابزارهای «واقعیت مجازی» در حوزۀ بازی‌های رایانه‌ای (مطالعه‌ای تطبیقی در نظام حقوقی ایران و آمریکا). مجلۀ پژوهش‌های حقوقی، 20(45)، 235-256.
طارمی، محمدحسین (1387). فضای سایبر؛ آسیب‌ها و مخاطرات. فصل‌نامۀ ره آورد نور، 22(7)، 3۹-3۲.
عاملی، سید سعیدرضا (1388). متن مجازی. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی
عطاران، محمد (1384). مدارس هوشمند و نوآوری در آموزش‌وپرورش. نشریۀ رشد مدرسه فردا. 2(7)، ۳۶-۱۲.
قاجار قیونلو، سیامک (1391). مقدمه حقوق سایبر. چاپ اول. تهران: انتشارات میزان.
کامران دستجردی، حسن و میرمحمدی، زهرا (1393). فضای سایبری و تعاریف جدید در جغرافیای سیاسی. فصلنامۀ جغرافیا، 12(43)، 143-156.
کریمی پاشایی، سجاد و بردبار، مهرداد (1398). مقدمه‌ای بر جغرافیای فضای سایبر. تهران: انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی تهران.
محامدپور، کمال (1396). فنّاوری اطلاعات و ارتباطات و توسعۀ اقتصادی-اجتماعی و شرح اصطلاحات و لغات حوزه ICT. چاپ اول. تهران: شرکت چاپ و نشر بازرگانی.
مستقیمی، بهرام (1385). فنّاوری اطلاعات و حاکمیت. مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 71(37)، 221-252.
معین، محمد (1371). فرهنگ فارسی معین. جلد۱ و 2 و ۳، چاپ هشتم. تهران: سپر
ملکی اصفهانی، مجتبی (1393). فرهنگ اصطلاحات اصول. چاپ دوم. مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی صلی الله علیه و آله.
مؤسسۀ فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران (1391). امنیت و جنگ سایبری، ویژه مفاهیم و مبانی، جلد 1، تهران: مؤسسۀ فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
هاشمی، شهناز و دیندار فرکوش، فیروز و احمدی مرویلی، لیلا (1390). مدل مفهومی استفاده از فضای اینترنت توسط مخاطبان. مطالعات رسانه‌ای، 6(2)، 193-215.
Adams, P.C. (1997). Cyberspace and Virtual Places. Geographical Review, 87(2), 155-171
Akdeniz, Y., Walker, C., & Wall, D. (2000). The Internet, law and society. Longman Publishing Group.
Boas, Y. A. G. V. (2013, August). Overview of virtual reality technologies. In Interactive Multimedia Conference (Vol. 2013, p. 4).
Bytiak, Y., Danilyan, O., Dzeban, A., Kalynovskyi, Y., & Finin, H. (2021). Cyberspace and virtual reality as characteristics of the information society. Revista Inclusiones, 332-349.
Chałubińska-Jentkiewicz, K., Radoniewicz, F., & Zieliński, T. (2022). Cybersecurity in Poland: Legal Aspects.
Kuehl, D. T. (2009). From cyberspace to cyberpower: Defining the problem. Cyberpower and national security30.‏ https://www.jstor.org/stable/j.ctt1djmhj1
Kurbalija, J. (2015). Different prefixes, same meaning: cyber, digital, net, online, virtual, e. Retrieved June, 18, 2018.
Lee, J., Kim, J., & Choi, J. Y. (2019). The adoption of virtual reality devices: The technology acceptance model integrating enjoyment, social interaction, and strength of the social ties. Telematics and Informatics, 39, 37-48. Is available online at: https://doi.org/10.1016/j.tele.2018.12.006
Lippert, K. J., & Cloutier, R. (2021). Cyberspace: A Digital Ecosystem. Systems, 9(3), 48.
Ottis, R., & Lorents, P. (2010, April). Cyberspace: Definition and implications. In International Conference on Cyber Warfare and Security (p. 267). Academic Conferences International Limited.‏
Rackevičienė, S., & Mockienė, L. (2020). Cyber Law Terminology as a New Lexical Field in Legal Discourse. International Journal for the Semiotics of Law-Revue internationale de Sémiotique juridique, 33(3), 673-687.
Wedde, H. F. (1997). How and where do we live in virtual reality and cyberspace—Threats and Potentials. Rendiconti del Seminario Matematico e Fisico di Milano, 67(1), 103-137